De gevaren van vlamboog
Het omgaan met elektriciteit brengt altijd risico's met zich mee. Vaak denkt men aan het mogelijk krijgen van een elektrische schok, maar ook het gevaar van een vlamboog mag zeker niet worden onderschat. Een vlamboog ontstaat meestal door isolatiefouten in elektrische apparatuur of elektrische installatie.
Een vlamboog manifesteert zich als onverwachte energie die vrijkomt wanneer elektrische stroom door de lucht tussen twee geleiders stroomt. Als de energie voldoende is om de lucht te verhitten, zal deze uiteindelijk elektriciteit gaan geleiden. Dit resulteert in de afgifte van ultraviolet licht en intense hitte. Dit effect lijkt sterk op een explosie en kan leiden tot brandwonden en ander letsel.
Arc Flash
Vlambooggevaren volgens NEN 1010
In de norm NEN 1010 wordt aandacht besteed aan de risico's van vlamboogvorming in elektrische installaties. Hier wordt aandacht geschonken aan het feit dat een vlamboog kan ontstaan door slechte isolatie. Hoewel NEN 1010 geen eisen oplegt om maatregelen te nemen om het vlamboogrisico te minimaliseren, is dit absoluut aan te bevelen. Vooral bij verouderde en verslechterde installaties is het verstandig om voorzorgsmaatregelen te treffen, omdat het vlamboogrisico dan groter is. NEN 1010 beveelt ook extra maatregelen aan voor objecten met slaapgelegenheden of locaties met verhoogd brandgevaar.Wat gebeurt er tijdens een vlamboog?
Vlamboogvorming kan optreden tijdens onderhoud of aanpassingen waarbij de elektrische installatie om welke reden dan ook niet is uitgeschakeld. Een vlamboog kan variëren in omvang. De hitte van de vlamboog kan wel oplopen tot 20.000 graden Celsius, er kan explosieve druk vrijkomen en zelfs geluidsexplosies kunnen plaatsvinden. Andere mogelijke gevolgen zijn brand of de afgifte van ultraviolet licht.Het risico op letsel kan bij mensen die werken met of nabij elektrische installaties waarin een vlamboog ontstaat, is afhankelijk van de hoeveelheid energie die het lichaamsoppervlak treft. Dit wordt onder andere bepaald door de hoeveelheid energie in de elektrische installatie en de afstand tot de vlamboog. Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen kan letsel beperken. Bescherming is belangrijk voor iedereen die door omstandigheden met onder spanning staande elektrische installaties werkt.
Elektrische Installaties
Berekening van vlamboogenergie
De 'invallende energie' die de schade door een vlamboog beschrijft, wordt gemeten in calorieën per vierkante centimeter (cal/cm²). Eén cal/cm² komt overeen met het gedurende 1 seconde blootstellen van een vinger aan een lichte vlam. De hoeveelheid invallende energie hangt af van de duur, de afstand en de energie van de vlamboog. Deze energie wordt berekend op basis van spanning, kortsluitstroom, beschermingsinstellingen en actieve stroomtoevoer/gebruikersaansluitingen. De duur van de vlamboog is cruciaal voor de hoeveelheid invallende energie. Deze duur kan worden verminderd door apparatuur af te schakelen en beveiligingsmaatregelen aan te passen om de onderbrekingstijd zo kort mogelijk te maken.Bescherming tegen vlamboog
Effectieve bescherming tegen vlambooggevaren omvat de volgende stappen: Stap 1: Niet onder spanning werken. Als het door omstandigheden echt noodzakelijk is: Stap 2: Begrijp de effecten van vlamboogvorming, veiligheidsmaatregelen en werkomstandigheden bij het werken aan elektrische systemen. Stap 3: Analyseer de werkzaamheden en omgeving waarin potentiële vlamboogvorming kan optreden. Stap 4: Beoordeel het risico door het uit te drukken in cal/cm² en in veiligheidsklassen 1 of 2 volgens EIC 61482-1-2, afhankelijk van factoren zoals maximale foutstroom, nominale spanning fase/aarde, afstand tot de bron van de boog, circuittype (1-fase of 3-fase) en de omgeving waarin de boog plaatsvindt (afgesloten ruimte). Stap 5: Kies en draag persoonlijke beschermingsmiddelen die bestand zijn tegen de mogelijke vlamboog. Stap 6: Volg de voorgeschreven veiligheidsregels om letsel te minimaliseren.Vlamboogbestendige kleding
Door vlamboogbestendige kleding te dragen, kan lichamelijke schade worden beperkt. Op basis van berekende cal/cm² kan worden bepaald welke kleding nodig is tijdens werkzaamheden aan specifieke elektrische systemen. Veilige kleding voldoet aan de geldende Europese normen en is voorzien van CE-markering, wat aangeeft dat het voldoet aan de essentiële eisen van veiligheid en gezondheid volgens PBM-wetgeving. Er zijn twee klassen kleding: klasse 1 en klasse 2. Klasse 2 kleding biedt meer bescherming dan klasse 1 en heeft een hogere cal/cm²-waarde om grotere vlamboogenergie op te vangen.Naast beschermende kleding is ook gelaatsbescherming (inclusief kinbescherming) en zijn handschoenen vereist. Handschoenen worden ingedeeld in vier verschillende klassen, die bescherming bieden tot respectievelijk 26.500 en 36.000 volt.
De levensduur van handschoenen is beperkt. Hier moet goed op worden gelet. Op Klasse 00 en 0 handschoenen zit geen houdbaarheidsdatum, maar moeten wel op de juiste manier opgeslagen worden en moeten elke 6 maanden (bij gebruik) of 12 maanden (als ze niet worden gebruikt) worden geïnspecteerd. Test de handschoenen door ze op te blazen met een pneumatische tester en te controleren op luchtlekkage. Handschoenen van hogere klassen moeten periodiek worden getest met behulp van een elektrische test volgens IEC 60903.